Κατά τη διάρκεια ορισμένων διαδικασιών, το σώμα μας παράγει ελεύθερες ρίζες, οι οποίες μπορούν να απειλήσουν την υγεία μας. Φυσικά ο οργανισμός μας είναι οπλισμένος με τους κατάλληλους μηχανισμούς για να αντιμετωπίσει τις ελεύθερες ρίζες, όμως μια διατροφή πλούσια σε αντιοξειδωτικές ουσίες μπορεί να ενισχύσει τη διαδικασία της άμυνας του οργανισμού και να διασφαλίσει την υγεία μας.
Εύλογα θα αναρωτηθεί κανείς «τι είναι οι ελεύθερες ρίζες;» και «τι είναι τα αντιοξειδωτικά;». Σύντομα θα καταλάβετε πόσο χρήσιμο μπορεί να σας φανεί το χαρούπι της Κρήτης με τις πολύτιμες ιδιότητές του.
Οι ελεύθερες ρίζες οξυγόνου είναι μόρια που επιτίθενται στα κύτταρά μας. Ουσιαστικά υπάρχουν στο περιβάλλον και προέρχονται τόσο από ανθρωπογενείς αιτίες (ατμοσφαιρική ρύπανση, κάπνισμα, ακτινοβολία), όσο και από φυσικές διεργασίες (μεταβολισμός, αναπνοή, γήρανση). Μάλιστα σε περιόδους έντονου άγχους παράγονται μεγαλύτερες ποσότητες ελεύθερων ριζών στον οργανισμό από τις φυσιολογικές. Οι ελεύθερες ρίζες οξυγόνου μπορούν να προκαλέσουν, με μια διαδικασία χημικών αντιδράσεων, «οξειδωτικό στρες», στον οργανισμό μας και έτσι να καταστραφούν οι κυτταρικές μεμβράνες, το μόριο DNA του κυττάρου, ακόμα και τα ίδια τα κύτταρα. Πρόκειται για ουσίες που προκαλούν ή επιταχύνουν τις φυσικές διαδικασίες της γήρανσης ή τις εκδηλώσεις χρόνιων παθήσεων, όπως καρδιοπάθειες ή ακόμα και ο καρκίνος. Στην ουσία όμως, η παραγωγή αυτών των ελεύθερων ριζών είναι μια φυσιολογική διαδικασία του ανθρώπινου οργανισμού και ονομάζεται οξείδωση.
Ας αναφέρουμε παρενθετικά εδώ, ότι η οξείδωση, εκτός από φυσιολογική διαδικασία του ανθρωπίνου σώματος, συναντάται πολύ συχνά και στη φύση. Για παράδειγμα, στην οξείδωση οφείλεται το «τάγγισμα» των ελαίων και άλλων λιπαρών ουσιών. Όταν κάτι έχει «ξινίσει», σημαίνει ότι έχει οξειδωθεί.
Το αντίδοτο στην οξείδωση αυτή, είναι φυσικά η αντι-οξείδωση. Στόχος είναι να μπορούμε να διατηρούμε μια τέλεια ισορροπία μεταξύ των ελευθέρων ριζών και των αντιοξειδωτικών του σώματός μας και έτσι να θωρακίζουμε τον οργανισμό μας απέναντι στην φυσική οξείδωση που επέρχεται. Για να ενισχύσουμε την άμυνα του οργανισμού μας και να προλάβουμε την οξείδωση, χρειαζόμαστε μια διατροφή πλούσια σε αντιοξειδωτικές ουσίες.
Τι είναι τα αντιοξειδωτικά;
Πρόκειται για πολύτιμες ουσίες που εξουδετερώνουν αυτές τις ελεύθερες ρίζες του οργανισμού μας. Τα αντιοξειδωτικά παράγονται από τα φυτά. Στα πιο δραστικά αντιοξειδωτικά περιλαμβάνεται η βιταμίνη C, η βιταμίνη Ε, η βιταμίνη Α, το βήτα-καροτένιο, το λυκοπένιο, καθώς και ο ψευδάργυρος και το σελήνιο.
Εμείς όμως θα ασχοληθούμε με τις πολυφαινόλες (φλαβονοειδή, τανίνες, κατεχίνες, ανθοκυανίνες) που περιέχονται στο χαρούπι καθώς και στο μαύρο και στο πράσινο τσάι, στα σταφύλια και στο κρασί, στο κακάο κα.
Η αντιοξειδωτική δράση του χαρουπιού
Είναι γνωστό ότι ο καρπός της χαρουπιάς, το εξαιρετικό χαρούπι, είναι μια απίστευτα θρεπτική τροφή. Εκτός από όλα τα άλλα οφέλη του, το χαρούπι περιέχει πολυφαινόλες και τανίνες, δηλαδή αντιοξειδωτικές ουσίες (όπως είπαμε παραπάνω) που θωρακίζουν τον οργανισμό. Εξαιτίας της παρουσίας τουλάχιστον έξι αντιοξειδωτικών ουσιών, τα χαρούπια παρουσιάζουν σημαντική αντικαρκινική δράση. Τα χημειοπροληπτικά συστατικά που περιέχει είναι το γαλλικό οξύ (gallic acid), κατεχίνες (catechin) και οι γλυκοζίτες μυρικετινο–ραμνοσίδης (myricetin rhamnoside), ο γλυκοζίτης της εριοδικτυόλης (eriodictyol glucoside) και ο γλυκοζίτης της κερσετίνης (quercetin glucoside).
Πιο συγκεκριμένα, έρευνες έχουν δείξει πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία για την αντιοξειδωτική δράση των χαρουπιών, τα οποία θα σας παρουσιάσουμε παρακάτω.
Η συνολική περιεκτικότητα πολυφαινόλης σε CPP που προσδιορίστηκε με τη μέθοδο Folin − Ciocalteu ήταν 19,2%. Η περιεκτικότητα σε συμπυκνωμένη τανίνη που προσδιορίστηκε από τα συστήματα ανάλυσης βανιλίνης και προανθοκυανιδίνης ήταν 4,37% και 1,36%, αντίστοιχα.
Με την διαδικασία της εκχύλισης (δηλαδή στερεά κομμάτια χαρουπιού μέσα σε υγρό περιβάλλον, δηλαδή νερό) παρατηρήθηκε ότι ο χρόνος βρασίματος (8-20 λεπτά) και της θερμοκρασίας (80-100 ° C) έχουν επίδραση στην αποδοτικότητα των πολυφαινολών του χαρουπιού και στη συνολική αντιοξειδωτική ικανότητα εκφραζόμενη ως ποσοστό αναστολής των ελεύθερων ριζών DPPH και ABTS. Οι καλύτερες συνθήκες για την ολική εκχύλιση πολυφαινολών και τανινών ήταν 98,5 ° C και 17 λεπτά. Υπό αυτές τις συνθήκες, η αναστολή των ριζών DPPH και ABTS ήταν 85%, δείχνοντας την πολλά υποσχόμενη χρήση αυτής της βιομάζας ως αντιοξειδωτικής πηγής, η οποία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί, για παράδειγμα, σε φαρμακευτικά ποτά.
Άλλη μελέτη έδειξε ότι τα εκχυλίσματα χαρουπιού ήταν πλούσια σε φαινολικές ενώσεις, είχαν σημαντική αντιοξειδωτική δράση και μείωσαν τη βιωσιμότητα των καρκινικών κυττάρων του τραχήλου της μήτρας (HeLa). Μάλιστα, η θηλυκή ποικιλία χαρουπιάς «Galhosa» είχε τα υψηλότερα επίπεδα φαινολικών ενώσεων και την υψηλότερη αντιοξειδωτική δράση. Το φαινολικό περιεχόμενο συσχετίστηκε τόσο με αντιοξειδωτικές όσο και με κυτταροτοξικές δραστηριότητες. Τα ευρήματα μάς παρέχουν νέες γνώσεις σχετικά με τις επιπτώσεις στην υγεία από την κατανάλωση τροφών που συμπληρώνονται με αλεύρι χαρουπιού.
Επιπρόσθετα, διερευνήθηκε η in vitro (δηλαδή πείραμα που πραγματοποιήθηκε σε αυστηρά ελεγχόμενες συνθήκες) αντιοξειδωτική δράση των υδατικών εκχυλισμάτων από χαρουποπολτό. Τα εκχυλίσματα άγουρου χαρουπιού κατέγραψαν το υψηλότερο συνολικά περιεχόμενο σε φαινολικά, φλαβονοειδή και ασκορβικό οξύ. Αυτά τα εκχυλίσματα εμφάνισαν επίσης την υψηλότερη δραστικότητα εναντίον των ελευθέρων ριζών. Τα εκχυλίσματα άγουρου χαρουπιού θα μπορούσαν να είναι χρήσιμα ως φυσικός αντιοξειδωτικός παράγοντας για τη βιομηχανία τροφίμων.
Τέλος, ερευνήθηκε η αντιοξειδωτική δράση, η γαστρεντερική διαλυτότητα των πολυφαινολών και ο σχηματισμός διαφορετικών κατηγοριών προϊόντων αντίδρασης Maillard (MRPs) που συμβαίνει κατά τη θερμική επεξεργασία σκόνης χαρουπιού σε σχέση με διαφορετικούς συνδυασμούς θερμοκρασίας και χρόνου ψησίματος που εφαρμόστηκαν. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η αντιοξειδωτική δράση της σκόνης χαρουπιού μπορεί να αυξηθεί σημαντικά με το ψήσιμο λόγω της βελτιωμένης διαλυτότητας πολυφαινόλης και του σχηματισμού MRP πρώιμου σταδίου. Η σκόνη χαρουπιού που ψήθηκε στους 130 ° C για 30 λεπτά απέδωσε την υψηλότερη αντιοξειδωτική δράση και τον χαμηλότερο τοξικό σχηματισμό MRP.
Όλα αυτά μας δείχνουν ότι το χαρούπι μπορεί να μας φανεί πολύτιμος ‘στρατιώτης’ στην προσπάθεια του οργανισμού μας να εξουδετερώσει τις περιττές ελεύθερες ρίζες οξυγόνου.
Μπορείτε να δείτε ΕΔΩ προϊόντα από χαρούπι, για όλες τις χρήσεις. Συστήνουμε το τσάι χαρουπιού (αποτελεσματικό με την διαδικασία της εκχύλισης), το χαρουπάλευρο και το ωμό χαρουπόμελο της Creta Carob για νέες γευστικές εμπειρίες και υγιεινές απολαύσεις!
ΟΡΘΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- – Πηγή: Με… Νου αρωματόκηπος & ευεξία -Ανακαλύπτοντας τα μυστικά των βοτάνων, Μαρία Στικούδη, Ελένη Μαλούπα, Διαμάντω Λάζαρη, Νίκος Κρίγκας, εκδόσεις Πατάκη
- – Antioxidants from aqueous decoction of carob pods biomass (Ceretonia siliqua L.): Optimisation using response surface methodology and phenolic profile by capillary electrophoresis
- – Luisa Bivar Roseiro Laboratório Nacional de Energia e Geologia Cláudia S. Tavares
- – José C Roseiro Laboratório Nacional de Energia e Geologia Amélia P Rauter University of Lisbon
- – Phytochemical Profile, Antioxidant and Cytotoxic Activities of the Carob Tree (Ceratonia siliqua L.) Germ Flour Extracts
- – Luísa Custódio Centro de Ciências do Mar Ana Luísa Escapa Eliana Fernandes Alba Fajardo
- – Effects of extraction conditions on the recovery of phenolic compounds and in vitro antioxidant activity of carob (Ceratonia siliqua L.) pulp
- – Yassine Benchikh Hayette Louailèche
- – Antioxidants from aqueous decoction of carob pods biomass (Ceretonia siliqua L.): Optimisation using response surface methodology and phenolic profile by capillary electrophoresis
- – Luisa Bivar Roseiro, Claudia S. Tavares, Jose C. Roseiro, Amelia P. Rauter
- – Optimization of roasting conditions as an useful approach for increasing antioxidant activity of carob powder
- – Dubravka Vitali Čepo, Ana Mornar, Biljana Nigović, Irena Vedrina Dragojević
